Biogradska Gora – doskonały przykład ochrony natury?

Rego-Bis, 27.06.2022

Jeden z pierwszych na świecie rezerwatów przyrody (1878 rok) od 1952 park narodowy Biogradska Gora, bo o nim mowa, jest obecnie jednym z pięciu w Czarnogórze. Zlokalizowany w pasmie górskim Bjelasica pomiędzy rzekami Tara i Lin. Na malownicze krajobrazy tego parku składają się lasy, łąki, zbiorniki wodne, górskie wrzosowiska. Oprócz słynnego jeziora Biogradzkiego, które jest sercem parku, można zobaczyć trzy jeziora polodowcowe: Pešića, Ursulovačko, Šiško. Większa cześć parku jest rezerwatem pierwotnego lasu w zlewisku rzeki Biogradskiej i Jezerštica. Należy on do najstarszych na świecie i jest nazywany książęcym rezerwatem myśliwskim albo „Branik.” Wiek niektórych drzew jest oceniany na ponad 400 lat, a niektóre z nich mają powyżej 40 metrów wysokości. Na terenie parku istnieje 26 indywidualnych środowisk roślinnych z około 2000 gatunków roślin, wśród których jest 20% endemicznych gatunków na półwyspie Bałkańskim i około 90 gatunków drzew. Fauna jest również bardzo zróżnicowana: w przybliżeniu 200 rodzajów ptaków, 80 typów motyli, 350 gatunków insektów oraz ssaki takie jak wilk, niedźwiedź, jeleń, wiewiórka. Istnieją liczne stanowiska archeologiczne, zabytki sakralne, nekropolie czy przykłady architektury ludowej.

Flora

Góry Bjelasice stanowią unikalną biogeograficzną i ekologiczną jednostkę chroniącą pierwotną naturę z wyjątkową różnorodnością. Las pierwotny o obszarze 1600 hektarów reprezentuje unikalny przykład ewolucji różnych środowisk drzewnych. Można tam znaleźć ponad 220 gatunków kwiatowych a najpopularniejsze drzewa to: buk, jodła, świerk, klon, wiąz, olsza czarna.

Fauna

Na terenie parku narodowego Biogradska Gora znajduje się duża ilość gatunków pod ochroną, w tym reliktów trzeciorzędowych. Wysokości gór Bjelasica, ekosystem lasów pierwotnych wraz z innymi czynnikami spowodował występowanie specyficznych środowisk zwierząt. Największa jest populacja ptaków, w szczególności śpiewających (ziębowate, sikorki), ale także drapieżników (myszołowy, jastrzębie, sokoły). Ssaki są reprezentowane przez małe gryzonie (myszy, popielicowate, wiewiórki) oraz większą zwierzynę (dziki, sarny, jelenie) i wydry. Ważną rolę w ekosystemie odgrywają insekty oraz gady i płazy. Skały i urwiska gór Bjelasica są siedzibą dużych i zagrożonych drapieżnych ptaków takich jak sęp płowy, pustułka zwyczajna czy jastrząb.


Dziedzictwo kulturowe

Najbardziej charakterystycznymi elementami architektury w parku są liczne katuny, czyli tymczasowe osady dla hodowców bydła powstałe w miejscach, gdzie w okresie lata zwierzęta są wypasane. Najczęściej są one budowane w dolinach gór Bjelasica na dogodnych łąkach i przy  źródłach świeżej wody. Katun składa się z drewnianych szop i zabudowań pomocniczych (mleczarni, magazynów) zrobionych z naturalnych surowców (drzewa, kamieni, trzciny). Zazwyczaj są kwadratowe z paleniskiem na środku i ziemią zamiast podłogi. Najbardziej znanym stanowiskiem archeologicznym jest Brskovo, które w średniowieczu było rozwiniętym centrum wydobywczym, ekonomicznym i handlowym. Po zdobyciu osady przez Turków w 1399 po krótkim czasie została ona opuszczona.