Zagrzeb i Lublana to jedne z najbliżej nam geograficznie jugosłowiańskich skarbów architektury, kojarzone niegdyś z tym co najlepsze i najbogatsze. Dlaczego i kiedy warto odwiedzić te miasta?
Państwa Półwyspu Bałkańskiego do dziś kojarzone są z Jugosławią, krajem który istniał niejako od 1918 r. do 2003 r., końcowo jako Federalna Republika Jugosławii, obejmując już tylko dzisiejsze Serbię, Czarnogórę i Kosowo. Początkowo wspólnota nosiła nazwę Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców, jednak od samego początku idea Jugosławii, kraju jednoczącego i wspólnego, była dla południowych Słowian priorytetem. Po II wojnie światowej, z marszałkiem Josipem Brozem Tito na czele, kraj przyjął nazwę Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii. Postać słynnego dowódcy obecnie stanowi jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli okresu jugosłowiańskiego, za którym wiele osób tęskni, opowiadając o tym, jak to dawniej żyło się lepiej. Dziś po Jugosławii pozostało tylko wspomnienie i liczne miejsca pamięci, które w ramach ciekawostki można odwiedzić, by poznać lepiej tę historię. Po śmierci marszałka kraj popadł w liczne kryzysy i w latach 1991–1992 doszło do rozpadu na kilka niezależnych republik, a nazwa Federalna Republika Jugosławii istniała jeszcze do 2003 r., po czym kraj zmienił nazwę na „Serbia i Czarnogóra”, dziś już stanowiąc dwa osobne kraje (a nawet trzy – należy wspomnieć też o Kosowie).
Tęsknotę za czasami byłej Jugosławii, utożsamianej z dobrobytem, nazywa się jugonostalgią, a jej symbol stanowi wybitny, wcześniej wspomniany dowódca, który mawiał: Jestem przywódcą państwa, które ma dwa alfabety, trzy języki, cztery religie, pięć narodów, sześć republik i siedmiu sąsiadów. Josip Broz Tito był synem Słowenki i Chorwata, urodzonym w miejscowości Kumrovec, w dzisiejszej Chorwacji, przy granicy ze Słowenią 7 lub 25 maja 1892 r. Był niezwykle barwną postacią, z którą wiązało się wiele interesujących historii. Kochał bywać w towarzystwie, miał cztery żony, uwielbiał otaczać się pięknymi kobietami. Na jedne ze swoich wakacji na Brijuni zaprosił Sophię Loren. Nosił zawsze sygnet z brylantem, który służył mu jako lusterko – sprawdzał czy ktoś nie zechce nagle zaatakować wyłaniając się z tyłu. Jego nietuzinkowe zachowania wynikały z niełatwego dzieciństwa. Wychowywał się na prowincji ale w wieku 15 lat przeniósł się do Zagrzebia. Większość czasów swoich rządów spędził w Belgradzie, jednak 4 maja 1980 r. zmarł w Lublanie. Zagrzeb i Lublana to jedne z najbliżej nam geograficznie jugosłowiańskich skarbów architektury.
Lublana to stolica dzisiejszej Słowenii, kraju którego powierzchnia posiada około 20 tys. kilometrów kwadratowych, a liczba mieszkańców wynosi dwa miliony. Znajduje się tu jednak wszystko, co piękne! Alpy, Morze Śródziemne, Kotlina Panońska, płaskowyż Kras i malownicze Jezioro Bled. Lublana to perełka uzupełniająca tę przyrodniczo-kulturową różnorodność. Miasto położone w samym centrum kraju, nad rzeką Lublanicą. Jego symbolem jest smok, który znajduje się nie tylko w herbie miasta, ale także zdobi swym wizerunkiem wiele kamienic oraz znany Smoczy Most. Sercem Lublany jest plac Prešernov trg, na którym często odbywają się różne festiwale i wydarzenia kulturalne. Znajduje się tu m.in. barokowy kościół Franciszkanów wraz z charakterystyczną, smukłą dzwonnicą, przylegającą do prezbiterium i nawy bocznej. Będąc w Lublanie z pewnością warto odwiedzić wzgórze zamkowe, z którego rozciąga się widok na panoramę miasta. Pierwszy zamek wybudowano tu już w XI w., ale obecny kształt zyskał w XV w. U jego podnóża znajduje się zabytkowa część miasta wraz ze słynnymi mostami: Mostem Potrójnym, Mostem Kłódek i wcześniej wspomnianym Mostem Smoczym. Fani marszałka Tito, powinni przespacerować się obecną ulicą Štajerską, która do 2009 r. nosiła imię jugosłowiańskiego przywódcy. Miasto szczyci się naprawdę wyjątkowym klimatem, nawiązującym do bałkańskiej specyfiki, jak i kultury pobliskich Włoch. Smaki Słowenii są nieco odmienne od znanych choćby z Chorwacji czy Czarnogóry a największym tutejszym przysmakiem jest kiełbasa kranjska, którą produkuje się w miejscowości Kranj – stolicy słoweńskich Alp. Najpyszniejsza jest, gdy poda się ją z tradycyjnym słoweńskim chlebem i lokalnym piwem.
Zagrzeb, miasto młodości marszałka Tito, jest często odwiedzane przez turystów, ze względu na swą różnorodność i liczne atrakcje. Współczesne miasto zostało stworzone z trzech historycznych dzielnic, które nazywały się: Kaptol (będący siedzibą Kleru), Gradec (zamieszkiwany przez szlachtę) oraz Tkalec (należący do ludu). Chorwacka stolica słynie z nietypowego, wielopiętrowego układu urbanistycznego, kościoła św. Marka wraz z niesamowitym mozaikowym dachem oraz placu Bana Josipa Jelacicia, na którym znajduje się pomnik wspomnianego bojownika o niepodległość, stanowiący często najważniejszy punkt orientacyjny i miejsce spotkań Chorwatów. Zagrzeb, położony na północnym brzegu Sawy, u podnóża gór Medvednicy szczyci się niesamowitym klimatem, w którym podziwiać można nie tylko znane zabytki ale też Ogród Botaniczny o stuletniej historii. Można w nim zobaczyć około 10 000 gatunków roślin, z czego prawie 20% stanowią gatunki tropikalne. Najbardziej reprezentacyjnym miejscem stolicy jest Plac św. Marka, na którym znajduje się charakterystyczny kościół posiadający na dachu mozaikę ukazującą herby symbolizujące Chorwację i Zagrzeb, nieopodal którego znajdują się też Pałac Prezydencki, Sabor, czyli siedziba chorwackiego parlamentu oraz liczne muzea. Spacerując po Zagrzebiu, warto zobaczyć tutejszą najstarszą aptekę , która działa nieprzerwanie od 1355 r. Nieopodal niej znajduje się wieża obronna Lotrščak, będąca jednym z najlepiej zachowanych obiektów dawnego miejskiego systemu obronnego. Nie można też ominąć reprezentacyjnej katedry Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny z XIII wieku. W mieście znajduje się także jedna z najkrótszych kolejek linowo-terenowych w Europie! Przejażdżka nią może stanowić nie lada atrakcję podczas czasu wolnego od zwiedzania – w ciągu niecałej minuty można przemieścić się z Dolnego do Górnego Miasta. Zagrzeb to miejsce łączące w sobie historię i nowoczesność, europejska stolica z bałkańskim smaczkiem. Zwiedzanie jej może stanowić niesamowitą przygodę kulturowo-historyczną.
Polecamy by wybrać się tu nie tylko latem, ale także późną jesienią bądź zimą, kiedy to podczas adwentu, miasto za sprawą magicznego jarmarku bożonarodzeniowego, przemienia się w bajkową krainę.
Zagrzeb i Lublana to niebywałe jugosłowiańskie skarby, które skrywają w sobie mnóstwo tajemnic, są godne odwiedzenia zarówno jesienią, jaki i podczas urlopu majowego, a nawet w okresie bożonarodzeniowym oraz podczas Sylwestra!
